नेहमीच्या शहरी गुत्त्यावरची, म्हणजेच बीअर बारमधील एक संध्याकाळ. नेहमीचीच चार, म्हणजे चार वेगवेगळ्या वर्तमानपत्रांतील आणि वाहिन्यांतील कार्यकर्ते. चर्चा नेहमीसारखीच म्हणजेच त्या दिवशीच्या महत्त्वाच्या, म्हणजे प्रत्येकाच्या गळ्यात पडलेल्या बातम्यांची. घशाखाली उतरणाऱया प्रत्येक घोटाबरोबर प्रत्येक बातमीची चिरफाड आणि शवविच्छेदन चालू. त्यातच जगात कोणाच्याही डोक्यात न आलेली गोष्ट आपण कशी केली आणि त्यावर (काहीही न समजणाऱया) वरिष्टांनी कसा बोळा फिरविला याची साग्रसंगीत वादावादी चालू। हेही नेहमीचेच. फक्त नेहमीसारखी एकच गोष्ट त्या ठिकाणी आहे ती म्हणजे या चार चतुरांच्या सोबत एक पाचवा, पण न पचवणाराही सामील आहे. "आज काय विश्वासदर्शक ठराव होता ना,” पहिल्याला ओला कंठ फुटतो.
"हो रे, जाम बोर झालं,” दुसरा ओलेता आवाज जणू काही आपणच सर्वांची भाषणे लिहून दिल्याप्रमाणे सांगतो.
"आडवाणी म्हणजे बोगस माणूस. उगीच बडबड करत होता,” तिसरा कॉकटेल आवाज. यावेळी त्या आवाजाच्या मालकाला प्रत्यक्ष पाहिलं असतं तर खुद्द आडवाणींनाही आपली आख्खी राजकीय कारकीर्द फुकट घालविल्याचे आगळे समाधान लाभले असते. चौथा आणि त्यानंतर परत पहिला ते तिसरा असे आळीपाळीने मग मायावती, लालूप्रसाद, करात, चंद्राबाबू नायडू, शरद पवार यांना काडीचीही अक्कल कशी नाही, याची ग्वाही देत देतात. बरं झालं, जॉर्ज बुश किंवा महात्मा गांधी यांचा या नाट्यात सहभाग नाही. नाही तर त्यांनीही राजकारण आणि प्रशासनाचे धडे याच बारमध्ये बसून कसे घ्यावेत, यावर या चौघांनी बौद्द्धिक घेतले असते, याबाबत पाचव्याला शंका उरत नाही.
एव्हाना पहिली फेरी संपलेली असते। दुसऱया फेरीची मागणी झालेली असते. स्वतःची शुद्ध घालवून बसलेले हे चौघे योग्य का शुद्धीवर असूनही निर्बुद्धासारखे बसलेले आपण मूर्ख असा प्रश्न पाचव्याला पडतो.
"राहुलचे भाषण सॉलिड झालं ना,” चौघांपैकी एकजण नव्या बाटलीसह नवा विषय सुरू करतो. नक्की कोण काय म्हणतंय, याची नोंद करणं पाचव्याने बंद केलेलं असतं.
"बेस्ट. आपल्या विदर्भाच्या दोन बायांचे उल्लेख केले. त्यांच्या घरी जाऊन आला तो,” चौघांपैकी एकजण बरळण्याच्या सीमारेषेवर उभ्या असलेल्या आवाजात बोलतो.
"तुला माहितेय का, तो जो बोलला ना, की गरीबीचे निर्मूलनही ऊर्जेतूनच होणार आहे, ते भारीच होतं. सही पॉईंट काढला ना, " आणखी एक कापरा आवाज बोलला.
"आपण मानलं त्याला. नाहीतर हे लोकं,' पुन्हा सर्व नेत्यांचा उद्धार करत दोन आवाज एक साथ बोलले.
दुसरी फेरी संपत आलेली असते। कोसळण्याच्या बेतात आल्याशिवाय सगळ्या ज्ञानाचे हलाहल पिण्याचे कार्य थांबवायचे नाही, या नेहमीच्या संकेताला अनुसरून तिसरी फेरी सुरू होणार असते.
एकाच टेबलावरच्या दुसऱया काठावर आपला आवाज जात आहे का नाही, याची पर्वा न करता पाचवा बोलू लागतो, "ते तुमचं सगळं ठिक आहे। पण मला एक सांगा, या दोन्ही बाया, ज्यांच्या झोपड्यात तुमचे युवराज गेले त्या विदर्भात गेले होते ना आणि विदर्भातच वीजनिर्मितीचे दोन मोठे प्रकल्प आहेत ना. मग आतापर्यंत ती वीज त्या झोपड्यांत कशी पोचली नाही. दोन झोपड्यांपैकी एका झोपडीतील महिलेच्या नवऱयाने आत्महत्या केली होती. तो विदर्भातीलच शेतकरी असल्याने बाकीच्यांना काही सोयरसुतक नाही हे मी समजू शकतो. पण तेथील शेतकऱयांसाठी पॅकेज जाहीर करून वर्ष होत आले तरी आत्महत्या थांबत नाहीत, त्या कोणती ऊर्जा मिळाल्यानंतर थांबणार आहेत. देश स्वतंत्र झाल्यापासून (म्हणजे ब्रिटीशमु्क्त) तुमच्या युवराजांच्याच पणजोबा, आजी, वडील आणि आईचे राज्य चालू आहे. त्यांनी कोणते दिवे लावले म्हणून आज कोट्यवधी लोक अशा परिस्थितीत जगत आहेत. त्या भाषणाबद्दल बोलताना आणि लिहिताना तुम्हाला हे प्रश्न पडत नाहीत का रे?”
पाचव्याचे स्वगत संपल्यानंतर चौघेही एकमेकांकडे पाहतात. पार्टी ऐन रंगात आलेली असताना असा थर्ट पार्टी व्यत्यय त्यांना नको असतो. नव्हे, एव्हाना ते याला विसरलेलेही असतात. त्यांची ती अवस्था पाहून पाचवा जायला निघतो. तो गेटबाहेर गेल्याची खात्री झाल्यानंतर पहिला उरलेल्या तिघांना म्हणतो, "तरी मी म्हणत होतो, न पिणाऱयाला आपल्यामध्ये घेत जाऊ नका,” अन ते परत तिसऱया फेरीचे चिअर्स करतात.
